Vier op de tien wegen in Nederland zijn onveilig. Van die onveilige wegen is de Aalderinkssingel in Almelo de gevaarlijkste, blijkt uit een vergelijkend onderzoek naar ruim 43.000 lokale, provinciale en rijkswegen.

Op het eerste oog lijkt het een doorsnee weg. Niet per se onveilig. Twee rijbanen die gescheiden zijn door een middenberm. Ook liggen er vrijliggende fietspaden. Toch is de Aalderinkssingel volgens harde data het onveiligste stuk weg van Nederland. In 5 jaar tijd gebeurden er twee dodelijke ongelukken en ook nog eens zes ongelukken waarbij mensen gewond raakten. Daarnaast registreerde de politie nog eens dertien ongelukken met alleen blikschade.

'Twee dodelijke ongelukken is ongekend veel'

Dat de Aalderinkssingel de eerste plek in de landelijke top 10 toebedeeld kreeg, heeft de straat vooral te wijten aan de twee dodelijke ongevallen, zegt directeur Erik Donkers van VIA. "De verschillen in de top van onze lijst zijn klein. Maar twee dodelijke ongelukken op een weg als deze? Dat is echt ongekend veel. Het is geen heel drukke weg, dus dan telt elk ongeluk nog eens extra zwaar."

De een stopt, de ander niet

Op de Aalderinkssingel springt er vooral één punt uit: de enige rotonde in de weg. "Een rotonde is over het algemeen een heel verkeersveilige maatregel", zegt Donkers. Maar voor deze weg geldt dat niet. Elf ongelukken registreerde de politie op het kruispunt. De slachtoffers: vrijwel allemaal fietsers of bromfieters. Iets voorbij de rotonde ligt basisschool De Zegge.

Ouders die er hun kinderen naar school brengen, herkennen de rotonde als een onveilig punt. "Elke 2 of 3 weken gebeurt hier wel iets", zegt een moeder. "Vooral met fietsers of bromfietsers. Ik zou mijn kinderen hier echt niet alleen laten oversteken. De ene automobilist stopt wel, de ander niet, terwijl auto's eigenlijk voorrang hebben. Dat maakt het onduidelijk en onoverzichtelijk. We hebben de gemeente wel eens gevraagd of er klaar-overs kunnen komen, maar daar hebben we nooit iets op gehoord."

'Alarmerend signaal'

Wethouder Arjen Maathuis zegt dat hij geschrokken is dat uitgerekend een weg in Almelo de lijst aanvoert. "Dit is een alarmerend signaal. We hadden deze rotonde wel in het vizier, maar nu blijkt het het gevaarlijkste punt van Nederland te zijn."

Toch wil Maathuis het kruispunt niet meteen op de schop nemen. "10 jaar geleden stonden hier verkeerslichten. Om de doorstroming te verbeteren is de rotonde aangelegd volgens de toen geldende richtlijnen. Maar we zien het aantal ongelukken nu toenemen." De wethouder wil laten onderzoeken waardoor de ongelukken veroorzaakt worden. "Dat kan de inrichting zijn, maar het kan ook gedrag van mensen zijn."

VNG: te weinig geld voor verkeersveiligheid

Ook op andere trajecten is er werk aan de winkel voor de wethouder; Almelo staat met maar liefst vier wegen in de top 10 van de provincie Overijssel. Aan geld hoeft het volgens hem niet te liggen, hoewel een meerderheid van de gemeenten in een onderzoek van 2 jaar geleden aangaf te weinig budget te hebben. Maathuis: "We hebben in het collegeprogramma juist extra geld vrijgemaakt voor onderhoud en knelpunten zoals de Aalderinkssingel."

Toch schat de VNG in dat gemeenten over het algemeen te weinig geld hebben voor de aanpak van verkeersonveilige situaties. Sinds 2015 zijn ze afhankelijk van bijdragen uit het Provinciefonds voor de uitvoering van lokale verkeerstaken. Op dit moment loopt een onderzoek of gemeenten wel voldoende geld uit dat fonds tot hun beschikking krijgen.

Toename verkeersslachtoffers

Het onderzoek van VIA maakt deel uit van een meer risicogestuurde aanpak. Door plaatsen met een verhoogd risico op ongelukken in kaart te brengen, kan er gericht gewerkt worden aan het omlaag brengen van het aantal verkeersslachtoffers. Dat neemt na een jarenlange daling sinds 2015 weer toe. Vorig jaar zelfs fors met 10 procent tot 678 doden.

Behalve de lokale ranglijsten leverde de analyse ook een nieuw, algemeen inzicht op: dat wegen onveilig zijn komt niet altijd doordat bestuurders te hard rijden. "Dat weten we omdat we aan de hand van gps-gegevens vast hebben kunnen stellen op welke wegen er te hard wordt gereden", zegt VIA-directeur Donkers.

Laaghangend fruit

"Op twee derde van de wegen waar veel ongelukken gebeuren, is snelheid een oorzaak. Maar op een derde dus niet. Daar is iets anders aan de hand." Donkers wijst op weginrichting of de manier waarop de weg gebruikt wordt. "We zagen zelfs dat op die wegen naar verhouding 3,5 keer meer slachtoffers vallen dan op wegen waar snelheid wél een probleem vormt."

Vaak gaat het om wegen binnen de bebouwde kom of 80 kilometerwegen, die worden beheerd door gemeenten en provincies. "Dat is laaghangend fruit", zegt Donkers. "Aanpassingen aan de weg zijn op dat soort wegen niet verschrikkelijk duur." Volgens Donkers ontzenuwt het onderzoek de mythe dat meer politiecontrole altijd de oplossing is. "De eerste reactie is vaak: er moet meer gehandhaafd worden. Maar het begint met een veilige weginrichting."

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.